seminars_logo

Έθιμα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων

22/12/2022

Στις μέρες μας πολλά έχουν αλλάξει, τόσο στις πόλεις, όσο και στην ύπαιθρο. Ωστόσο, σε πείσμα των καιρών  κάποιοι στα χωριά της Κύπρου προσπαθούν να διατηρήσουν ζωντανά τα ήθη και έθιμα.  Τα Χριστούγεννα στην ελεύθερη Κύπρο είναι η σημαντικότερη γιορτή όλου του χρόνου και οι Χριστιανοί γιορτάζουν την γέννηση του Ιησού Χριστού.  

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Κύπρου είναι πανομοιότυπα με αυτά της Ελλάδας.

Οι γυναίκες αρχίζουν τις προετοιμασίες με το καθάρισμα του σπιτιού. Καιρό πριν στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο και όλο το σπίτι για να μπουν πιο εύκολα στο πνεύμα των εορτών. Τα παιδιά λένε τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι.
Σήμερα, η πλειονότητά τους καταφεύγει στα ζαχαροπλαστεία για να προμηθευτεί γλυκά, όπως κουραμπιέδες, μελομακάρονα, το «Christmas cake» και τα σταυροκούλουρα.
Η παράδοση λέει ότι κάθε νοικοκυρά πρέπει να φτιάξεις μόνη τα γλυκά για να μυρίσει το σπίτι Χριστούγεννα.

Την παραμονή της γιορτής οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τη γέμιση της γαλοπούλας. Την επόμενη μέρα μετά τη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων, σε οικογενειακή ατμόσφαιρα, γύρω από το τραπέζι απολαμβάνουν όλοι μαζί το ζεστό τραχανά ή τη σούπα αυγολέμονο με κοτόπουλο. Και μέχρι το μεσημέρι η σούβλα χοιρινό και αρνί θα ’ναι έτοιμη, μαζί με πολλά άλλα παραδοσιακά φαγητά.

Όλοι περιμένουν τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά για να πάρουν δώρα και να συναντηθούν με αγαπημένα τους πρόσωπα, ανταλλάσσοντας ευχές.

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια στρώνει το τραπέζι που «θα φιλοξενήσει» τον Αϊ-Βασίλη. Πάνω στο τραπέζι οι νοικοκυρές τοποθετούν τη βασιλόπιτα, κόλλυβα, ένα αναμμένο κερί, ένα ποτήρι κρασί και το πορτοφόλι του πατέρα για να έρθει ο Άγιος να φάει, να πιει και να τα ευλογήσει.

Ένα άλλο έθιμο που σώζεται μέχρι τις μέρες μας και που σχετίζεται με την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι το έθιμο της ελιάς. Όλη η οικογένεια μαζεύεται γύρω από το τζάκι και μικροί μεγάλοι ρίχνουν φύλλα χλωρής ελιάς στη φωτιά για να μαντέψουν αν κάποια πρόσωπα τους αγαπούν. Την ώρα που ρίχνουν την ελιά στα κάρβουνα λένε τα παρακάτω λόγια:

« Αϊ-Βασίλη βασιλιά, δείξε τζιαι φανέρωσε αν μ’ αγαπά ο..............»

Αν το φύλλο της ελιάς πεταχτεί με κρότο,σημαίνει πως τους αγαπά το πρόσωπο που έβαλαν στο μυαλό τους. Αν δεν ακουστεί κανένας κρότος και η ελιά καεί, τότε συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

Μόλις τελειώσει η πρωτοχρονιάτικη λειτουργία, η οικογένεια επιστρέφει στο σπίτι, όπου κόβουν την πατροπαράδοτη βασιλόπιτα. Το πρώτο κομμάτι το προσφέρουν στο Χριστό, το δεύτερο στους φτωχούς ανθρώπους, το τρίτο στο νοικοκύρη και τα υπόλοιπα μοιράζονται σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Όποιος βρει το κρυμμένο νόμισμα θα είναι τυχερός όλη τη χρονιά.

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΦΩΤΩΝ

Την παραμονή των Φώτων οι νοικοκυρές φτιάχνουν «ξεροτίανα» λουκάνικα και λουκουμάδες.
Σύμφωνα με το έθιμο ρίχνουν τα «ξεροτίανα» πάνω στη στέγη του σπιτιού για να φύγουν οι καλικάντζαροι, τα πνεύματα που κυκλοφορούν τις νύχτες για να κλέψουν, φωνάζοντας «τιτσίν τιτσίν λουκάνικο μασσαίρι μαυρομάνικο να φάτε τζιαι να φύετε».
Τα λουκάνικα - καπνιστά, παραγεμισμένα με φρέσκο ψιλοκομμένο κρασάτο χοιρινό ή με μοσχάρι (παστουρμάς), πικάντικα με την προσθήκη μπαχαρικών και μυριστικών, όπως πιπέρι, κόλιαντρο, σπόρους από σχίνο, λεπτά ή παχουλά, ζουμερά ή στεγνά - είναι αναμφισβήτητα η πρωταγωνιστική λιχουδιά του εορταστικού Δωδεκαημέρου.

ΦΩΤΑ

Την ημέρα των Φώτων όλος ο κόσμος πηγαίνει στην εκκλησία για να παρακολουθήσει τη Βάπτιση του Χριστού. Στην εκκλησία ο κόσμος πίνει από το αγιασμένο νερό, το δρόσο. Την ίδια μέρα σε όλες τις παραλιακές πόλεις ο ιερέας ρίχνει μέσα στη θάλασσα το σταυρό για να αγιαστούν τα νερά και οι πιο καλοί κολυμβητές βουτούν στα κρύα νεράγια να τον πάρουν.

Την ημέρα των Φώτων τα παιδιά γυρίζουν στις γειτονιές και στους συγγενείς τους και τους λένε ένα τραγούδι με σκοπό να πάρουν χρήματα: «Καλημέρα και τα Φώτα και την Πουλουστρίνα πρώτα»